CUPT odrzuca wniosek Polregio o zakup autobusów. Dlaczego?

Centrum Unijnych Projektów Transportowych (CUPT) to instytucja odpowiadająca za wdrażanie unijnych środków na inwestycje transportowe w Polsce. W ramach Krajowego Planu Odbudowy CUPT koordynuje m.in. działanie E1.1.2, poświęcone zero- i niskoemisyjnemu transportowi zbiorowemu. W tym kontekście do CUPT trafił wniosek Polregio o dofinansowanie zakupu 27 autobusów, które miały obsługiwać przewozy uzupełniające ofertę kolejową w województwie świętokrzyskim. Wniosek został oceniony negatywnie. Jakie były powody takiej decyzji?

CUPT: poważne braki merytoryczne wniosku od Polregio

Jak powiedziała w rozmowie z nami Sylwia Cieślak-Wilk, Za-ca Dyrektora, CUPT w rozmowie z nami, główną przyczyną negatywnej oceny wniosku Polregio była niepewność co do możliwości rozpoczęcia przewozów w zakładanym terminie. Województwo świętokrzyskie organizuje przewozy drogowe w trybie corocznym, z umowami obowiązującymi wyłącznie w danym roku kalendarzowym. Tymczasem plan Polregio zakładał rozpoczęcie realizacji przewozów dopiero w sierpniu 2026 r. Nie gwarantuje to zatem efektów długoterminowych, wymaganych przez CUPT.

Ważnym aspektem odrzucenia wniosku był również brak gwarancji zawarcia umowy PSC, co uniemożliwia osiągnięcie celów i kamieni milowych projektu. CUPT wskazał również na brak zapewnienia, że tabor będzie wykorzystywany przez minimum 5 lat w ramach umów PSC. Istotny był również brak zawartej umowy na przewozy, co uniemożliwia potwierdzenie gotowości do eksploatacji pojazdów.

W efekcie wniosek uzyskał zaledwie 21 na 53 możliwe punkty (39,62%), co nie pozwoliło na jego pozytywną ocenę merytoryczną. Niespełnione zostały zarówno kryteria horyzontalne (m.in. wpływ na wydajność gospodarki i realizację celów inwestycji), jak i kryteria merytoryczne II stopnia – trwałość przedsięwzięcia i gotowość do funkcjonowania po zakończeniu inwestycji.

Polregio: czynniki niezależne od spółki

Polregio, zapytane o kulisy sprawy, podkreśla, że o przebiegu projektu zdecydowały czynniki niezależne od spółki:

– W znacznym stopniu zdecydowały czynniki niezależne od POLREGIO. Dotyczy to zarówno procesu oceny wniosków aplikacyjnych, jak i specyfiki zamawiania usług w ramach umów PSC. Negatywna ocena wniosku przez CUPT ostatecznie zamknęła możliwość uzyskania dofinansowania przez spółkę zgodnie z pierwotnymi założeniami tego projektu – tłumaczy zespół prasowy spółki i dodaje:

– Koszty poniesione przez spółkę ograniczały się do usług doradczych na etapie przygotowania aplikacji i mieściły się w standardowym zakresie tego typu przedsięwzięć. Część wypracowanych materiałów będzie mogła zostać wykorzystana na potrzeby przyszłych działań.

Choć spółka nie prowadzi obecnie rozmów z samorządami na temat podobnych projektów, pozostaje otwarta na współpracę i analizuje możliwości finansowania inwestycji w innych regionach.

– Doświadczenia zdobyte w trakcie procesu aplikacyjnego pozwolą nam lepiej przygotować się do przyszłych projektów – zaznacza Polregio.

Urząd Marszałkowski: Nie było planów podpisania umowy z Polregio

Kluczowym elementem całej układanki była potencjalna umowa PSC (o świadczenie usług publicznych), którą Polregio miało zawrzeć z Urzędem Marszałkowskim Województwa Świętokrzyskiego. Jak jednak jasno wynika z odpowiedzi rzecznika prasowego urzędu, na dzień dzisiejszy nie było planów podpisania takiej umowy z Polregio.

– Wyłonienie operatora dokonywane jest w zgodzie z zapisami ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Wybór następuje z uwzględnieniem spełnienia określonych kryteriów i najkorzystniejszej ceny. (…) Nie można z góry wskazać, z jakimi podmiotami zostaną podpisane kolejne umowy PSC – wyjaśnia Przemysław Chruściel, Urząd Marszałkowski Woj. Świętokrzyskiego.

Województwo Świętokrzyskie zawarło już wcześniej z POLREGIO umowę PSC (Public Service Contract), ale dotyczącą kolejowych przewozów pasażerskich. Umowa ta została podpisana 10 listopada 2020 roku i obowiązuje od 13 grudnia 2020 roku do 14 grudnia 2030 roku. Jej wartość wynosi około 453 mln zł i obejmuje realizację przewozów na liniach kolejowych w regionie, takich jak Kielce – Skarżysko-Kamienna – Ostrowiec Świętokrzyski – Sandomierz oraz Kielce – Busko-Zdrój.

Jednakże, w kontekście planowanego zakupu autobusów przez POLREGIO, brak podpisanej umowy PSC dotyczącej przewozów autobusowych w Województwie Świętokrzyskim był jednym z głównych powodów odrzucenia wniosku o dofinansowanie przez Centrum Unijnych Projektów Transportowych (CUPT). CUPT, jak już wspominaliśmy wyżej, wskazał, że brak gwarancji zawarcia takiej umowy uniemożliwia osiągnięcie celów i kamieni milowych projektu oraz nie zapewnia trwałości przedsięwzięcia.

Co dalej z transportem w regionie?

Samorząd województwa informuje, że nadal organizuje wojewódzkie przewozy autobusowe, koncentrując się na skomunikowaniu Kielc ze stolicami powiatów. Obsługa transportu wewnątrzgminnego – jak przypomina – leży w kompetencji samych gmin lub związków gminnych. W zakresie integracji kolejowo-autobusowej urząd deklaruje, że w trakcie trwającej aktualizacji „Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego” nie wyklucza ujęcia zapisów umożliwiających taką współpracę w przyszłości.

Historia odrzuconego wniosku Polregio pokazuje, jak duże znaczenie mają formalne aspekty organizacji przewozów – zwłaszcza w kontekście unijnego finansowania. Brak gwarancji długoterminowej umowy PSC wykluczył projekt na poziomie oceny merytorycznej. Z kolei samorząd, działając zgodnie z przepisami ustawy, nie może obiecać nikomu przyszłej współpracy przed zakończeniem konkurencyjnych procedur wyboru operatora.

Jeśli więc integracja transportu kolejowego i autobusowego ma realnie zaistnieć – potrzebne będą nowe mechanizmy koordynacji między operatorem, samorządem a instytucją finansującą. Na razie – przynajmniej w województwie świętokrzyskim – projekt ten trafił do szuflady.